Verdriet op latere leeftijd. Hoe help je ouderen bij verlies?

Voorbij het afscheid
22 mei 2023
4 minuten om te lezen

Hoe help je een oudere die rouwt?

Ouderen worden vaak in korte tijd met meerdere verliezen geconfronteerd. Verlies van gezondheid, mobiliteit of het afscheid van een geliefde. Gemis is erg pijnlijk. Bovendien brengt het verouderingsproces al veel aanpassingen met zich mee, zoals een grotere afhankelijkheid en minder fysieke of mentale veerkracht.

Ouderen lijken daardoor misschien soms overmatig te reageren op leed en verandering. Maar een enkele gebeurtenis kan herinneringen en emoties oproepen van een eerder groot en misschien nog onverwerkt verlies. Verdriet is dan ook een achtbaan met een grote verscheidenheid aan emoties en een mengeling van goede en slechte dagen.

Als iemand op leeftijd in je omgeving te maken krijgt met intens verdriet of neerslachtige gevoelens kan je een verschil maken door emotionele hulp te bieden. Dat doe je al heel eenvoudig door belangstelling te tonen en geduldig te luisteren. Je hebt misschien snel het idee dat het aan jou is om iemands stemming of emotie te herstellen, maar vaak is een luisterend oor en “er echt zijn” voor iemand al genoeg. Creëer een veilige omgeving voor een gesprek en wijs de gevoelens die uitgesproken worden niet terecht maar bied hoop en geef morele steun.

Welke oorzaken kunnen rouw bemoeilijken bij ouderen ?

Gezondheidsproblemen: Medische aandoeningen, (chronische) ziekte, beperking , mentale achteruitgang.
Eenzaamheid en isolement: Alleen wonen, een kleine sociale kring als gevolg van overlijden, verhuizing of verminderde mobiliteit. Artikel
Verminderd gevoel van functionaliteit: Minder zelfvertrouwen door lichamelijke beperkingen of beperkte financiële slagkracht.
Angst: Angst voor de dood of schrik voor gezondheidsproblemen, misbruik of verwaarlozing.
Eerdere verliezen: Overlijden of verlies van een geliefde, vrienden, familieleden of huisdieren…

Hoe ervaren oudere mensen (meerdere) verliezen?

Ouderen hebben meestal een steeds kleiner wordende kring van mensen om zich heen en rouwen tegelijkertijd om een groot aantal verliezen. Als geliefden het leven verlaten, kunnen de dagen plots heel leeg en eenzaam aanvoelen. Deze snelle ophoping van verliezen is ingrijpend en zal leiden tot 'overload aan afscheid', waardoor het voor iemand bijna onmogelijk wordt om het ene verlies te accepteren en te doorleven voordat het andere zich voordoet.

Verdriet heeft op elke leeftijd vaak een effect op fysieke en mentale gezondheid, maar oudere mensen lopen risico op een grotere impact als gevolg van verhoogde stress in combinatie met hun soms al kwetsbare gezondheid. Mensen die te maken krijgen met veranderingen in hun persoonlijkheid door bijvoorbeeld mentale problemen, krijgen moeilijkheden met communiceren en belanden vaak in een zorginstelling. Hierdoor worden ze genoodzaakt om naast hun zelfstandigheid ook hun thuis en een groot deel van hun privacy op te geven.

Voelt verdriet bij ouderen intenser?

Niet alleen lijden oudere volwassenen vaak op een intense manier, ze hebben ook de neiging om hun verdriet alleen te dragen. Er werd van deze generatie namelijk altijd verwacht dat ze discreet en zonder hulp met hun verdriet zouden omgaan. “Verdriet stop je beter weg, je laat het liever niet zien."

Bovendien heeft onze huidige samenleving soms de neiging om ouderen en hun verliezen te negeren of te minimaliseren omdat ze meer ervaring zouden hebben met verlies en dood dan de jongere generaties. Oudere volwassenen lopen meer kans lichamelijk ziek te worden nadat een dierbare is overleden. Het is belangrijk dat ze goed in contact blijven met hun zorgverleners.

7 belangrijke zaken die nuttig zijn bij het ondersteunen van een oudere persoon tijdens een rouwproces:

De persoon tijd geven.

Soms hebben ouderen meer tijd nodig om zich bewust te worden van hun gevoelens en om die te uiten. Ook kunnen ze al eens meer tijd nodig hebben om taken of klusjes te voltooien. Door iemand extra tijd te geven, laat je zien dat je bezorgd bent en dat je zijn of haar behoeften respecteert. Dit kan ervoor zorgen dat de persoon zich meer op zijn gemak voelt om met je te praten over hoe hij of zij zich voelt.

Vermijd het onderwerp van hun overleden geliefde niet.

Ouderen hebben vaak meer dan één verlies tegelijk te verwerken. Praten over elk afzonderlijk gemis kan helpen om de gevoelens van de persoon te ordenen. Door verliezen van elkaar te scheiden, kan de persoon zich ook minder overweldigd voelen waardoor hij of zij beter in staat is om met emoties om te gaan. Maak voldoende ruimte om hun herinneringen en emoties over hun geliefde personen te delen.

Tijd doorbrengen met de persoon.

Iemand die vaak alleen lijkt te zijn, kan baat hebben bij je gezelschap. Nodig hem of haar uit voor een wandeling, drink samen een kop koffie of kijk naar een tv programma. Dit kan de persoon helpen zich minder eenzaam te voelen. Het kan eveneens negatieve effecten van sociaal isolement verminderen. Gevoelens van eenzaamheid en verdriet kunnen langer aanhouden dan gedacht wanneer iemand een speciaal persoon heeft verloren, zoals een partner of een dierbare vriend.

Ondersteun ze met dagelijkse taken

Mensen die rouwen weten vaak niet wat ze moeten antwoorden als ze de goedbedoelde vragen krijgen als "Wat kan ik voor je doen?" of “Laat je me weten als er iets is?”

Het is gemakkelijker om ze iets concreet aan te bieden zoals hulp bij het boodschappen doen, een maaltijd koken, helpen met papierwerk of ze naar doktersafspraken brengen.

Kies iets waar je je zelf prettig bij voelt en neem liever zelf het initiatief.

Blijf langdurig helpen.

De meeste mensen krijgen in het begin veel steun en hulp, vooral direct na het overlijden en de begrafenis. Die steun neemt snel af en de maanden en jaren na het verlies worden moeilijk en eenzaam. Vooral rond verjaardagen of feestdagen kan het moeilijk worden. Blijf in contact en blijf helpen met die dingen waar je graag mee helpt.

Zoek tijdig hulp

Herinner ouderen er regelmatig aan dat er begeleiding bij verdriet, rouw en afscheid bestaat en dat het ook voor hen erg zinvol kan zijn. Wanneer ze iemand hebben om week na week mee te praten over hun emoties, bezorgdheden en verdriet, is dat nuttig bij het verwerken en helen, maar ook bij het beperken van de negatieve effecten van isolement en eenzaamheid. Praten met een ervaren rouwwerker kan helpen om terug meer levenslust te vinden en depressies of negatieve gedachten te voorkomen. Als u zich zorgen maakt, moedig de oudere volwassene dan altijd aan om een zorgverlener te raadplegen.